Kierunki wpływu postępu naukowo-technicznego

Postęp techniczny - to proces polegający na doskonaleniu elementów procesu wytwórczego (takich jak: przedmioty pracy, wyposażenie, technologie, same produkty, organizację pracy), którego efektem jest wzrost społecznej wydajności pracy, obniżenie kosztów wytwarzania, względnie poprawa warunków i bezpieczeństwa pracy. A zatem proces ten prowadzi:

·      z jednej strony do wzrostu wydajności pracowników

·      z drugiej strony przejawia się doskonaleniem procesu wytwórczego

Miarą wyposażenia pracownika jest TUP, a zatem postęp techniczny wiąże się z jego wzrostem.

W zależności od tego w jaki sposób postęp oddziałuje na te dwa elementy, to możemy wyróżnić następujące typy postępu:

·      kapitałochłonny

·      neutralny

·      kapitałooszczędny

Rozróżnienia typów postępu dokonujemy przy pomocy oceny zmiany współczynnika kapitałochłonności, który informuje nas o tym ile jednostek nakładów inwestycyjnych należy wydatkować, aby uzyskać przyrost PKB o jednostkę (współczynnik kapitałochłonności przyrostowy)

Współczynnik kapitałochłonności determinowany jest przez zmiany:

·      TUP

·      wydajności

·      Jeżeli TUP rośnie szybciej niż wydajność to współczynnik kapitałochłonności też rośnie i wówczas mamy do czynienia z postępem kapitałochłonnym (prowadzi do wzrostu kapitałochłonności). Kapitałochłonność jest odwrotnością produktywności, a zatem jeśli kapitałochłonność rośnie to produktywność maleje – postęp kapitałochłonny obniża produktywność.

·      Neutralny typ postępu technicznego charakteryzuje się takim samym tempem wzrostu TUP, jak i wydajności. W efekcie współczynnik kapitałochłonności nie ulega zmianie, a zatem produktywność także nie.

·      Typ kapitałooszczędny postępu technicznego charakteryzuje się tym, że TUP rośnie wolniej niż wydajność pracy (wpływa to na obniżenie kapitałochłonności co jest równoznaczne ze wzrostem produktywności).

Jeżeli w gospodarce dominuje trzeci typ, to prowadzi on do wzrostu przeciętnego poziomu produktywności kapitału.

Dominuje on gdy korzystamy z renty wiedzy (gospodarka bazująca na wiedzy)